ایران کد

معرفی

ایران‌‌کد یا نظام ملی طبقه‌بندی و خدمات شناسه کالا، نظامی است که با تدوین اطلاعات کالاها و خدمات امکان شناسایی موجودیت‌های زنجیره تأمین را فراهم می‌کند و جریان اطلاعات در زنجیره را تسهیل می‌نماید. این نظام در پی ایجاد زبان مشترک میان عرضه‌کنندگان کالا و خدمات، مشتریان و به طور کلی عوامل درگیر در حوزه کالا و خدمات در سطح ملی است. ایران‌کد با تولیدات، ابزارها و تسهیلاتی که در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد بستری برای تسهیل مدیریت کالا و خدمات فراهم می‌کند. ایران‌کد چارچوب‌هایی برای بیان کالاها در سطح لازم از جزئیات ارائه می‌دهد.

ابزارها

ابزارهای ایران‌کد نرم‌افزارهایی هستند که امکان استفاده مؤثر از ایران‌کد و قابلیت‌های آن را تسهیل می‌کنند. هر یک از ابزار‌ها امکان برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات را با پایگاه داده مرکزی و نرم‌افزار اصلی ایران‌کد فراهم می‌کند. یکی از این ابزار‌ها امکان ثبت اطلاعات در پایگاه داده‌های مرکزی ایران‌کد را برای کاربران واجد شرایط این کار که دفاتر نمایندگی مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران هستند، فراهم می‌کند، این ابزار بسته شماره یک نام دارد. دو ابزار دیگر هم امکان استفاده از اطلاعات موجود در پایگاه داده‌های ایران‌کد را فراهم می‌کنند که یکی برای تمام کاربران و از طریق اینترنت اطلاع‌رسانی می‌کند که پورتال ایران‌کد نام دارد و دیگری تنها برای کاربرانی که مشترک اطلاعاتی این نرم‌افزار شده‌اند اطلاعات درخواستی آن مشترک اطلاعاتی را به‌روش‌های مختلف ارسال می‌کند. این ابزار، سیستم مشترکین اطلاعاتی نام دارد. ابزاری هم برای مدیریت اطلاعات کالاها در بنگاه‌ها بر پایه نظام کدگذاری ایران‌کد وجود دارد که قابلیت استفاده در بخش‌های مختلف بنگاه‌ها را داراست. این ابزار نیز بسته شماره دو نام دارد. 

چگونگی عضویت

عضویت در ایران‌کد برای آن که به بنگاه کد عضویت و به کالا‌ها و خدمات آن بنگاه کدملی تخصیص داده شود به دو شیوه امکان‌پذیر است:

عضویت اینترنتی

این عضویت اینترنتی از طریق مراجعه به پورتال ایران‌کد(www.irancode.ir) امکان‌پذیر است

عضویت حضوری

مراجعه حضوری به یکی از شرکت‌های نماینده که در قسمت دفاتر نمایندگی مرکز در پورتال معرفی شده‌اند.کلیه شرکت‌هایی که امکان تعامل با مرکز را از طریق پورتال ندارند، می‌توانند با مراجعه به یکی از دفاتر نمایندگی که لیست آنها اعلام شده است، ثبت نام و تبادل اطلاعاتی خود را به صورت حضوری صورت دهند. شایان ذکر است که در روش عضویت مستقیم نیز، شرکت باید پس از تکمیل فرم‌های اینترنتی ثبت نام، یکی از دفاتر نمایندگی را جهت تعاملات بعدی انتخاب نماید.

کالاهای وارداتی

با توجه به اینکه کالاهای وارداتی اغلب با استفاده از کدهای GS1 به کشورهای دیگر عرضه می‌شوند، و اعمال کد ملی به صورت خط‌نماد بر روی آنها ممکن است امکان‌پذیر نباشد، در این حالت وارد‌کننده باید ابتدا در مرحله ثبت سفارش به مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران مراجعه کرده و برای کالای خود کد ملی دریافت نماید. سپس شناسه‌های ملی متناظر با شناسه‌های GS1 برای کالاهای وارداتی، تولید شده و در پورتال اطلاع‌رسانی ملی کالا و خدمات اطلاع‌رسانی عمومی می‌گردد. بدین ترتیب کالاهای وارداتی نیز پس از ورود به داخل کشور به همراه اطلاعات عرضه‌کننده آنها بر اساس ایران کد (نظام ملی طبقه‌بندی و خدمات شناسه کالا)‌ شناسایی می‌شوند . بدیهی است که در این حالت تنها تفاوت با حالت‌های قبلی در اعمال شناسه‌های ملی به صورت خط‌نماد بر روی کالا می‌باشد و در سایر موارد نظیر اسناد خرید و فروش با درج شناسه ملی کالا، کاربران را جهت اطلاع‌رسانی در مورد ویژگی‌های کالا و عرضه‌کننده به پورتال اطلاع‌رسانی ملی کالا ارجاع می‌دهند.

برچسب رهگیری چیست؟

توسعه ایران‌کد از برنامه‌های مهم وزرات بازرگانی در جهت بهبود مدیریت امور بازرگانی در کشور است. ایران‌کد در برگیرنده اطلاعات پایه هر کالا است. این اطلاعات در حکم شناسنامه کالا عمل می‌نماید و در طول عمر کالا تغییر نمی‌کند. با این وجود مدیریت این دسته از اطلاعات گام نخست از مدیریت اطلاعات در فرآیندهای بازرگانی است و به تنهایی نمی‌تواند منجر به بهبود ملوس و ارزش آفرین در تمامی بخش‌های بازرگانی باشد. بنابراین گروهی دیگر از اطلاعات باید با آن همراه شود. گروه دیگری از اطلاعات کالا که می‌تواند به این موضوع کمک نماید اطلاعاتی است که کالاهای مشابه را از هم بازمی‌شناساند. تفکیک دو یا چند قلم کالای وارداتی با کد ملی یکسان از جمله دغدغه های اساسی چرخه تجارت کشور است. به عبارت دیگر در نظام ایران‌کد دو کالای دقیقا یکسان، کد یکسان دارند. این موضوع در برخی از موارد کاربرد نظیر فرآیند مهم تدارکات چالشی پدید نمی‌آورد. اما در برخی از فرآیندها لازم است تا حتی کالاهای دقیقا یکسان نیز از هم تمیز داده شوند. این نیاز به ویژه در مواردی که لازم است تا رویدادهای اتفاق افتاده برای کالاها در طول زنجیره تامین آن‌ها ثبت شود خود را نشان می‌دهد. برای رفع این نیاز باید به همه کالاهای دقیقا یکسان کدهای متفاوتی تخصیص داده شود. این مفهوم به طور متداول با عنوان شماره سریال شناخته می‌شود.

بر پایه این الزام منطقی و جهت پاسخ به یکی از دغدغه‌های مهم مدیریت بازرگانی یعنی مدیریت واردات با کیفیت و مدیریت کالا در نظام توزیع کالای کشور ضروری است تا کالاهایی که وارد کشور می‌شود در سطح سریال ثبت شوند. از این رو لازم است تا پس از صدور کد ملی کالا و طی مراحل ثبت سفارش، سریال‌هایی از کالا با یک ‌کد ملی معین که قرار است از سوی بازرگان به کشور وارد شود به نظام بازرگانی اعلام گردد. آن‌گاه براساس سریال‌های اظهار شده از سوی بازرگان برچسب رهگیری برای هر کالا صادر می‌شود که باید در اختیار بازرگان قرار بگیرد تا بروی کالاهای خود پیش از ترخیص از گمرک نصب نماید. به عبارت بهتر مدیریت تکرر و کمّی کالاهای وارداتی یک بازرگان از حیث سریال کالاهای مختلف و همراه نمودن کد ملی کالا جهت تعیین اطلاعات ماهیتی نوع و مشخصات ذاتی هر یک از کالاها توسط کد رمز صورت می گیرد.  

کد رمز در درون خود با لحاظ نمودن دو دسته پارامتر "اطلاعات پایه (کد ملی)"  و "اطلاعات سریال و تکرر کالا" و نیاز به اتصال به بانک اطلاعاتی خاص جهت تایید و معتبر سازی اطلاعات، بستری را جهت مدیریت کالا در زنجیره تامین کالای کشور فراهم می آورد.